Tentoonstelling in Kunsthuis 13 Velp

Anton Martineau, Parade van een schilderdier

(Door Jan van Krieken)

Velp- Lachende, huilende en schreeuwende, gezichten. Monden, muilen, tongen, snavels, paardehoofden. Grote heftige kleurrijke schilderijen. Verbrokkeld, met door elkaar heen lopende contouren en een van zinnelijkheid nagloeiend rose. Een tentoonstelling van schilderijen en tekeningen van de Amsterdamse beeldende kunstenaar Arton Martineau in Kunsthuis 13 te Velp.

Hij geeft les aan de Rotterdamse Kunstacademie en is gastdocent aan de Rietveldacademie te Amterdam. "De mens in relatie met", staat altijd centraal in zijn werk. Oorspronke­lijk de ontstellende eenzaamheid, later de mens als machine tussen de machines en nu is het vooral de man-vrouw relatie. 

Het conflict, de spanningen maar ook de humor van het rollenpatroon. Voorop staat echter het schilderen zelf. Anton Martineau is een schilderdier, een expressionist met wortels bij Beckmann, de late Picasso en een door hem mateloos bewonderde schilder als Chaim Soutine.

In zijn hier getoonde doeken laat hij een ongebreidelde vrijheid zien ten opzichte van de vorm. Verf, de huid van de verf, is voor hem belangrijk. Sporen van het schilderkunstige proces krijgen een zelfstandige waarde in het schilderij. Er is geen strak afgebakend concept, maar een intuïtief aangaan van een proces. Anton Martineau noemt het zelf : “Een vechten, een knokken, vaak op het gevaar af dat ik het hele schilderij naar de vuilnisbak fiets”.

Zijn mensen staan als een explosief gebeuren in een statisch contrasterende omgeving zoals een interieur, een landschap, een stad of soms ook gewoon een felgeel fond. Zelfbewust en krachtig, maar tegelijkertijd als losse delen, die door het schilderen bij elkaar gehouden worden. Afscheid, verliezen, loslaten, vervagende grenzen en transformaties als onderdelen van een mensbeeld. Agressie, humor, zinnelijkheid en een sobere alledaagsheid.

Van hem is ook het in neon uitgevoerde mannetje, zwaaiend en met een gebaksdoos in de hand; een menselijk element in de grijze betonmassa van de Amsterdamse Bijlmermeer. Na een heel lange aanloop, een willen ophouden en weer opnieuw beginnen, straalt het hier getoonde werk de kracht uit van iemand die weet dat hij sterk in zijn schoenen staat. Geen sensatie zoekende vernieuwer, maar een stug doorschilderende schilder die met zijn werk past binnen de actuele opleving van de schilderkunst.

Haagsche Courant            16 maart 1966

Felle agressie en humor

Door : HC-REDACTEUR   R.E. PENNING

Martineau, Galerie Lissabon, 

Denneweg, tot 28 maart

De schilderijen van Martineau zijn tegelijk fel agressief en humoristisch, een combinatie die in de schilderkunst niet veel voorkomt maar natuurlijk regel is in karikaturen en spotprenten. De verwantschap tussen Martineau’s kunst en de politieke hekelprent kan worden samengevat in één woord : overdrijving.

Wanneer Martineau zijn commentaar geeft wat men tot de geneugten des levens pleegt te rekenen: drank, roken, sex, dan schildert hij karikaturaal verwrongen gezichten, groteske figuren, die tegelijkertijd lachwekkend en toch ook tragisch zijn. Het roze vlees van vrouwspersonen met gele haren en fel rode lippen, de wijnrode tronies van mannen worden geaccentueerd door een ongenuanceerd zwart, waarmee de grote vormen op het gedeeltelijk wit gelaten doek geschilderd zijn. 

"Vrouw met een sigaret".

Guus Dijhuizen, lid van de werkgroep die Kunsthuis 13 onder haar hoede heeft genomen, noemt de tentoonstelling van deze, niet alleen in ons land maar ook ver buiten onze landsgrenzen gewaardeerde kunstenaar, “De Parade van Anton Martineau”.

Het is een schildertrant die het van zijn hevige directheid moet hebben, die alle mooidoenerij moet vermijden om de gewenste uitwerking te verkrijgen. Dit anti-esthetische karakter van de schilderswijze zal velen afstoten en hem misschien ook wel als een primitief en wild geklodder voorkomen. In dat laatste vergist zich men zich dan echter, want Martineau doseert zijn effecten heel nauwkeurig.

In sommige doeken verschijnt alleen een kop als een explosieve vlek op een effen zwarte of een witte ondergrond, in andere werken is de “voorstelling” geconcentreerd tot een sterk werkend “teken” op het witte linnen zoals bijvoorbeeld in “Espana Libertad”, waarin nogal onverwacht een vrouwenprofiel de trekken krijgt van een type van Toulouse Lautrec.

In al deze werken weet Martineau precies waar hij het accent moet leggen, op een gelaatsexpressie of juist op de vernietiging van die gezichtsuitdrukking, op een houding of soms op karakteristieke details, die de bedoeling moeten verduidelijken.

Dat hij op meesterlijke wijze met zwart-wit contrasten weet om te springen bewijst hij in een viertal tekeningen, die merkwaardig genoeg, minder karikaturaal zijn dan de schilderijen. In het “Overreden meisje” spreekt alleen de deernis. Op de lege witte voorgrond ligt het kinderlichaam uitgestrekt, daarboven is een dreigend zwarte achtergrond, waaruit het silhouet van de auto zich nauwelijks losmaakt. Alleen het wiel dat als de poot van een roofdier het slachtoffer heeft gegrepen, is in detail uitgewerkt. Ook de andere tekeningen munten uit door deze bondige en markante zeggingskracht.